Czy słyszeliście kiedykolwiek o czytaniu wrażeniowym? Jeśli nie, to koniecznie przeczytajcie ten tekst!

Czytanie wrażeniowe pozwala dziecku lepiej zrozumieć własne emocje, buduje pozytywne skojarzenia z książką oraz zacieśnia relację z rodzicem. Nie wierzycie, to spróbujcie!

Na zdjęciu ilustrującym ten artykuł znajduje się francuski autor bestsellerowych książek dla dzieci, Herve Tullet, który wraz z chłopcem czyta „po swojemu” książkę pt. „Naciśnij mnie”. Jednak czytanie Tulleta nie jest biernym (odtwórczym) procesem, w którym dorosły tylko czyta, a dziecko grzecznie siedzi i słucha (z tradycyjnym podziałem na role: czytającego i słuchającego). O nie!

Herve Tullet w trakcie czytania angażuje zarówno siebie jak i czytelnika w stu procentach! Jeśli czyta w „Naciśnij mnie”: „Potrząśnij książką, aby kropki się zmieszały”, to... potrząsa całym chłopcem, który jest z tego powodu bardzo zadowolony i rozbawiony.

Kiedy czytamy dzieciom książki na głos, to właśnie my, dorośli, jesteśmy pomostem pomiędzy światem realnym (tu i teraz), a światem fikcyjnym (przedstawionym w książce). W trakcie lektury możemy zaprosić dziecko, aby poza słuchaniem wykonywało też inne aktywności i działania. Możemy szukać w tekście odpowiednich fragmentów, które pozwolą na robienie min, gestów, a nawet podskoków. Oczywiście sami też musimy być zaangażowani, modulując głos, wchodząc w role, bawiąc się i wygłupiając.

 

^{w książce "Moja mama" bohaterka każdego wieczoru kładąc synka spać charakteryzuje się (a może to tylko na niby?) i wchodzi w role udając różne postaci; ten wieczorny rytuał jest bliski czytaniu wrażeniowemu}

Nie każdy dorosły to potrafi i nie każdy też ma pomysł na taką zabawę. Na szczęście są książki, w których wystarczy podążać za tekstem, aby zaangażować się aktywnie w czytanie wrażeniowe. Tak właśnie się dzieje w książkach Herve Tulleta, takich jak na przykład wspomniane już „Naciśnij mnie” czy „Figle migle”, „Och! Książka pełna dźwięków” oraz seria siedmiu książek o przygodach sympatycznego stworka Turlututu. Francuski autor otwiera przed nami drzwi do niczym nieskrępowanej dziecięcej wyobraźni, angażując nas i nasze pociechy do aktywnej czytelniczej przygody. 

 

Czytanie wrażeniowe ma różne odsłony. Może też oznaczać osadzenie czytanej historii w rzeczywistości, np. książkę „Nad morzem” czytamy na plaży, gdzie dziecko dotyka piasku, wody morskiej, widzi innych plażujących, latawce, dmuchane koła, zamki z piasku... To, co widzi w książce, doświadcza też w rzeczywistości, a jego przeżycie danej chwili jest pełniejsze.

^{Taką książkę jak "Nad morzem" można przeczytać na plaży lub w drodze na wakacje nad morzem. Doświadczenie realnej sytuacji z tą w książce sprawi, że sytuacja będzie lepiej zapamiętana.} 

W czytaniu wrażeniowym zależy nam, aby treść książki przełożyć na własne doświadczenia i wywołać emocjonalne reakcje. Dzięki temu znacznie silniej odczuwamy tekst, a dzieci dodatkowo nabywają wspaniałych wspomnień ze spędzonego wspólnie z bliską osobą czasu.

Jeśli fikcyjnego bohatera czytanej przez nas książki przepełniają jakieś konkretne emocje, to możemy przerwać czytanie i zapytać dziecko, czy pamięta, żeby kiedyś też przeżywało coś podobnego. Jeśli bohater jest smutny, to możemy zapytać: „A czy tobie też było kiedyś smutno?”, a jeśli tak, to możemy dopytać dlaczego. Podobnie kiedy bohater jest wesoły, rozgniewany czy niezadowolony. Jeśli dziewczynka na obrazku przestraszyła się pająka, można zapytać dziecka czy ono też zna to uczucie i czy kiedyś już go doświadczyło.

^{Zgodnie z ideą czytania wrażeniowego książkę "Leśne przedszkole" czytalibyśmy w lesie lub jako przygotowanie do wycieczki do lasu.}

Taki sposób czytania angażuje dzieci znacznie bardziej, ponieważ historie nabierają rzeczywistego wymiaru i są bliższe realnym doświadczeniom danego dziecka. Dzieci dostrzegają, że świat przedstawiony w czytanej książce ma coś wspólnego z ich światem, a my nawiązujemy z nimi głębszą relację, poznajemy prawdziwe doświadczenia i przemyślenia.

Książka „Leśne przedszkole” opowiada o przedszkolakach, które idą na wycieczkę do lasu, gdzie konstruują instrumenty z patyków, stawiają szałasy, obserwują ślady zwierząt oraz budują własna bazę oraz naukowe muzeum kupy... O wiele głebiej dzieci doświadczą takiej książki, jeśli same będą w tym czasie w pachnącym lesie, wśród wysokich drzew, znajdując patyki, pajęczyny, a być może nawet ślady czy inne „pozostałości” po zwierzętach. Lecz wyobraźmy sobie, że te same książki czytamy w domu, już po wycieczce nad morze czy do lasu. Wówczas też możemy się odwołać do dziecięcych doświadczeń.

 

Kto to wymyślił?

Koncept czytania wrażeniowego często kojarzy się z francuskim pisarzem Marcelem Proustem, który zwracał uwagę, że szczegóły naszej rzeczywistości wywołują wspomnienia i emocje. W „W poszukiwaniu straconego czasu” znajduje się fragment dotyczący jedzenia magdalenek, który miał wpływ na rozwój czytania wrażeniowego jako techniki czytelniczej. Proust pisze o tym, że smak i zapach ciastka zanurzonego w herbacie wywołuje u narratora lawinę wspomnień i skojarzeń oraz pozwala mu na dostęp do głębszych, nieświadomych części psychiki. Zmysłowe doświadczenie potrafi wywoływać tak silne emocje, że sięgamy do odległych poziomów świadomości i zrozumienia. „Cztery, pięć łuków z ciasta zalepionego morelami, zwinnie skręconych razem, utworzyło pierścień wokół wklęsłej powierzchni, którą zajmowało wnętrze foremki; zalewając całe brzegi, wypływała na blat w gorącej fali woni i smaku, której cały pokój nabierał, jakby jakaś potężna mięta rozszczepiła się na miliony drobniutkich kawałeczków; i jednocześnie budziła się we mnie uczta samotności, której nie znałem, której nie lubiłem. Siła smaku, przejmująca, niewyobrażalna dla zmysłów, omotała mnie jak piękna szata, uspokoiła mnie, ukoiła, pocieszyła i rozczuliła" (Marcel Proust „W poszukiwaniu straconego czasu”, tłumaczenie: Artur Międzyrzecki).

W koncepcji czytania wrażeniowego książka jest punktem wyjścia, który ma ją połączyć z realnym doświadczeniem i zainteresowaniami dzieci. To sprawia, że czytanie staje się bardziej angażujące a w przyszłości może rozwinąć u dzieci większe zainteresowanie książkami i czytaniem. Dzięki głębszemu zrozumieniu staje się techniką umiejętności krytycznego myślenia i analizy.